De houtskeletbouwwoningen zijn aan de buitenzijde afgewerkt met gewolmaniseerd hout. Het blijkt dat dit hout zware metalen bevat. Hieronder worden veelgestelde vragen beantwoord:

1. Wat is gewolmaniseerd hout?
2. Waarom is het hout gewolmaniseerd?
3. Is het wel cedarhout, die houtsoort hoeft toch niet te worden verduurzaamd?
4. Wat is er schadelijk aan de wolmanzouten?
5. De aanleiding: De Europese richtlijn gewolmaniseerd hout.
6. Wat doet Harmonisch Leven aan het probleem?
7. Wat is de uitslag van het TNO onderzoek?
8. Er zijn geen gezondheidsrisico’s. Het GGD onderzoek.
9. Wanneer wordt het probleem opgelost?
10. Wat kan ik doen om geen risico’s te lopen?
11. Waar zit dat hout allemaal in het Sidhadorp?
12. Meer informatie over mogelijke risico’s bij brand aan de gevels vindt u op de pagina met informatie van de brandweer.

 

1. Wat is gewolmaniseerd hout?

Gewolmaniseerd hout is verduurzaamd hout. Het hout wordt verzadigd met een vloeistof die stoffen bevat die houtrot tegengaan. Het werd tot voor kort met tuinhout vrijwel altijd gedaan. Het is herkenbaar aan de groene kleur die afkomstig is van de koper die erin zit. De stoffen die erin zitten zijn behalve koper met name chroom en arseen. Deze stoffen, in feite zogenaamde zware metalen hebben een dodelijk werking op schimmels en bacteriën die het hout kunne aantasten. Zoals met zoveel bestrijdingsmiddelen kunnen ze echter ook schadelijk zijn voor de mens.

 

2. Waarom is het hout gewolmaniseerd?

Hout wordt verduurzaamd zodat het langer meegaat. Ook heeft het een invloed op het uiterlijk. Onbehandeld hout wordt op den duur grijs en vlekkerig. Door het wolmaniseren vergrijst het hout langzamer en veel gelijkmatiger waardoor het mooier blijft.

 

3. Is het wel cedarhout, die houtsoort hoeft toch niet te worden verduurzaamd?

Western red cedar, een Canadese cedarsoort, hoeft inderdaad niet te worden verduurzaamd. Van zichzelf heeft een levensduur van ca 50 jaar. De levensduur wordt wel gerekt door het proces tot ca. 75 jaar. Het is echter vooral gedaan omdat het hout dan mooier blijft. Vergelijk het hout op de houtskeletbouwwoningen met het hout wat op de woningen aan de Amer en de Zenith zit. Dat is ook cedar maar niet behandeld. Dat hout is veel vlekkeriger.

 

4. Wat is er schadelijk aan de wolmanzouten?

Vooral arseen en sommige varianten van Chroom zijn bewezen kankerverwekkend. Dat bewoners er in onze situatie kanker van kunnen krijgen is echter buitengewoon onwaarschijnlijk. Daarvoor krijgen we het niet voldoende binnen. Het zit wel aan het huis maar daarmee krijg je het nog niet binnen. Dat is vergelijkbaar met geschilderd hout en allerhande andere bouwmaterialen waarbij je ook niet op het idee zou komen om het op te eten. Het meeste arseen wordt gevonden in mensen die de laatste week vis hebben gegeten. Dat geeft aan dat, anders dan bijvoorbeeld bij asbest, de arseen ook weer uit je lichaam verdwijnt.

 

5. De aanleiding: De Europese richtlijn gewolmaniseerd hout.

De Europese richtlijn (pdf) is de aanleiding geweest voor onderzoek dat wij in 2004/2005 hebben laten doen. Het was al bekend, en is in het verleden ook gepubliceerd door ons, dat het hout aan de gevels, net as veel tuinhout, niet gezond is. Mede in overleg met de GGD is toen aangeven dat er toch geen risico’s bestonden. In de oude onderzoeken werd echter alleen gekeken naar de mogelijke bodemvervuiling als gevolg van uitspoelen van de metalen. Uit de Europese richtlijn blijkt dat ook rechtstreeks contact schadelijk zou kunnen zijn.

 

6. Wat doet Harmonisch Wonen aan het probleem?

Wij hebben uitgebreid onderzoek gedaan naar het hout zoals dat bij ons aan de gevels zit en naar de mogelijke gezondheidsrisico´s. Daarbij is onderzoek gedaan door TNO en zijn rapporten geschreven door de GGD en het meldpuntennetwerk Gezondheid en Milieu. Uit alle onderzoeken is duidelijk geworden dat er geen gezondheidsrisico´s bestaan maar dat er wel een beperkte bodemverontreiniging is ontstaan. De bodem hoeft verder niet behandeld te worden, maar op enkele plaatsen is begin 2006 de gevel behandeld zodat verdere uitspoeling van schadelijke stoffen uitgesloten is.

 

7. Wat is de uitslag van het TNO onderzoek?

Het onderzoek geeft aan dat er op enkele plaatsen, gevels waar veel hout zit en die veel regen vangen, de bodem vervuild is. Het gaat daarbij echter maar om een zeer smalle strook van max. een spade breed en een spade diep (ca 30x30cm). De vervuiling is gehecht aan de klei in de grond. Het grondwater is niet vervuild.  Het hout geeft wel rechtstreeks af; het voldoet niet aan de speelgoednorm. Langdurig en intensief contact met het hout wordt afgeraden. Het schokkendste resultaat werd bereikt met de hoge drukspuit. Als we het hout gingen schoonspuiten kwam er zwaar vervuild water af. Niet doen dus.

Echter TNO heeft ook uitgerekend of opruimen van de vervuilde grond de moeite waard is. Het blijkt slechter voor het  milieu te zijn de grond op te ruimen dan het te laten liggen. De schade voor het milieu is beperkt als het blijft liggen en het kost zoveel energie om het op te ruimen dat dat nog slechter is voor het milieu.

 

8. Er zijn geen gezondheidsrisico’s. Het GGD onderzoek en de second opinion.

Volgens de GGD zijn er geen gezondheidsrisico’s bij normaal gebruik van de woning. Naar aanleiding van het TNO onderzoek heeft de GGD bekeken of er gezondheidsrisico’s bestaan voor de bewoners. Zij hebben een “worst case scenario” doorgerekend. Dat is het meest negatieve geval wat ze maar konden bedenken; gedurende het hele leven waarvan  jaar als kind, wordt o.a.: 20% van de dagelijkse groente en fruit is gegroeid nabij de gevel van de woning; dagelijks wordt in de grond tegen de gevel getuinierd met de blote handen; Als kind wordt dagelijks grond uit de tuin nabij de gevel via de mond binnengekregen; Geregeld wordt de gevel gereinigd met de hoge drukspuit en wordt de damp ingeademd; al het drinkwater wordt uit de grondwaterpomp gehaald in de volkstuinen etc. Als al deze dingen gedaan worden en dagelijks volgehouden gedurende het hele leven is het nog steeds niet waarschijnlijk dat men er ziek van wordt. De dagelijks in te nemen toegestane hoeveelheden worden niet overschreden. Daarbij wordt gesteld dat de stoffen en arseen net zo grondig zijn onderzocht (o.a. met dierproeven (!)) als bijvoorbeeld roken en roetuitstoot van vrachtwagens. De onderzoeksgegevens zijn daarmee zeer betrouwbaar. Download hier het GGD rapport (pdf).

De GGD heeft o.a. gebruik gemaakt van een onderzoek van het RIVM (rijksinstituut) o.a. op grond waarvan de overheid heeft besloten de gewolmaniseerde speeltoestellen in de ban te doen. Ook uit dit onderzoek blijkt, vooral wanneer een aantal gegevens uit onze situatie worden ingevoegd als blijkend uit ons TNO onderzoek, dat er bij bewoning geen risico’s bestaan. Alleen bij bewerking van het hout moeten er voorzorgsmaatregelen worden genomen. Het (overigens zeer technische) RIVM onderzoek Public Health Risk Asessment of CCA products (grotendeels engelstalig) is hierbij te downloaden (pdf).

Omdat er bij sommige bewoners twijfels bestonden over het GGD rapport en omdat het over de gezondheid van de bewoners gaat is er ook een second opinion opgevraagd. Dat is gedaan bij Milieudefensie en bij Greenpeace. Milieudefensie heeft de vraag doorgeschoven naar het Meldpuntennetwerk Gezondheid en Milieu. Zij hebben een rapport uitgebracht die de GGD conclusies onderschrijft. Er zijn in onze situatie geen gezondheidsrisico’s. Het blijkt dat er een kleine toename kan zijn van het binnenkrijgen van de uit het hout komende stoffen. Het blijkt dat we de stoffen (met name via het eten) sowieso al binnenkrijgen. De toename van inname (door eten van groenten van langs de gevel, afspuiten van de gevel etc.) zorgt niet voor een overschrijding van de risiconorm. Alleen bij het kankerrisico worden kanttekeningen geplaatst. Het is niet duidelijk of de overheidsnormen wel het kankerrisico uitsluiten. Voorzichtigheid met de stoffen is dus geboden. Het hout draagt echter in absoluut ondergeschikte mate bij aan het binnenkrijgen van de stoffen. Download hier de second opinion (pdf).

De eindconclusie van Harmonisch Leven is dat er bij normaal gebruik van de woning geen gezondheidsrisico’s zijn. Het is niet toegestaan het hout te bewerken (zagen, schuren, reinigen met de hogedrukspuit).

 

9. Wanneer is het probleem opgelost?

De provincie heeft ons inmiddels een aanwijzing gegeven. We hebben, na nader onderzoek, bepaald of er vervuilde grond afgegraven moest worden. Dat blijkt niet het geval. Op plaatsen waar er erg veel hout aan de gevel zit én waar veel regen valt is begin 2006 de gevel behandeld met een middel wat het waterafstotend maakt.

 

10. Wat kan ik doen om geen risico’s te lopen?

Er zijn bij dagelijks en normaal gebruik geen speciale voorzorgsmaatregelen nodig. Hooguit zou je kunnen opletten of kleine kinderen niet op het hout sabbelen, dan krijgen ze wel gifstoffen binnen. Het hout is niet geschikt als speelgoed of als speeltoestel. Ook gelden de volgende richtlijnen; Het is niet toegestaan het hout te schuren of met de hogedrukspuit schoon te maken. Blijf bij gevelbrand ver van rook, as en bluswater, waarschuw de brandweer en volg hun aanwijzingen op. Als de gevel gesloopt wordt mag er van het hout geen speelgoed of speeltoestellen gemaakt worden.

Er wordt aangeraden na tuinieren direct onder de gevel en na intensief huidcontact met de gevel zelf, de handen te wassen. In de handleiding voor houtskeletbouwwoningen staan verdere voorzorgsmaatregelen (pdf).

Als u belang hecht om al het hout zodanig te behandelen zodat uitgesloten is dat er nog ergens schadelijke stoffen uit kunnen spoelen, dan kunt u het middel “Woodcare” gebruiken van de Zwitserse fima Böhme www.boehme.ch. Het is verkrijgbaar tijdens de spreekuren bij de verhuurder Harmonisch Leven zolang de voorraad strekt. Het is een onzichtbaar middel en kan aangebracht worden zonder intensief reinigen of schuren van het hout.  Ook is het geschikt als grondlaag om het hout vervolgens een kleur te geven met gewone verf.

 

11. Waar zit dat hout allemaal in het Sidhadorp?

Oktober 2003 hebben we een overzicht gepubliceerd waar in het dorp allemaal gewolmaniseerd hout zit. Daarbij hebben we niet gekeken naar door bewoners geplaatste schuttingen.

Een kruis geeft aan dat er gewolmaniseerd (CCA geïmpregneerd) hout is toegepast:

	gevel	schuurtje	schutting aan het huis
Rivierenlaan 150-240	X	X	–
Rivierenlaan 250-286	–	–	–
Donaustraat	X	X	–
Moezelstraat	X	X	–
Scheldestraat	X	X	–
Maasstraat	X	X	–
Rijnstraat 31-42	X	X	–
Waalstraat	X	X	X
Waalstraat 21-35	–	–	X
Amer	–	–	X
Rijnstraat 2-8	–	–	–
Nwe Waterweg 48-56	–	X*	–
Gouwe 10-16	–	X*	–

* Deze bouw stamt uit 2002. Niet bekend is of dit hout behandeld is het CCA zouten of met kopervindingen die geen arseen en chroom bevatten. Het is vooral de arseen (en bij nieuw hout het chroom) wat gevaar op kan leveren. Over het algemeen is recenter hout beter gefixeerd waardoor er minder uitspoelt.